قضیه فلسطین و اشغال آن توسط اسراییل
فلسطین کشوری در غرب آسیا که مسجدالاقصی نخستین قبله مسلمانان در آن قرار دارد و از سال ۱۹۴۸م اسرائیل آن را اشغال کرده است. پایتخت این کشور بیت‌المقدس است.
در طول تاریخ، سرزمین فلسطین محل سکونت مسلمانان، مسیحیان و یهودیان بوده است. دین اسلام در زمان خلافت عمر بن خطاب وارد فلسطین شد. پس از ورود اسلام به فلسطین، امویان، عباسیان، فاطمیان و عثمانیان بر این سرزمین مسلط بودند. پس از پیروزی مسیحیان بر مسلمانان در جنگ‌های صلیبی، مدتی حکومت فلسطین در اختیار مسیحیان قرار گرفت؛ امّا پس از مدتی مسلمانان فلسطین را پس گرفتند.
فلسطین از سال ۱۹۴۸م توسط رژیم اسرائیل اشغال شده است و از آن زمان، جنگ‌ها، انتفاضه‌ها و قتل‌‌عام‌های فراوانی از سوی اسرائیل رخ داده است.
تعدادی شیعه در این کشور زندگی می‌کنند؛ آمار دقیقی از جمعیت آنها وجود ندارد. جنبش جهاد اسلامی و جنبش صابرین را از گروه‌های فلسطینی متأثر از شیعه می‌دانند. حماس و فتح از دیگر احزاب این کشورند.
کشور فلسطین در حاشیه شرقی دریای مدیترانه قرار دارد. این کشور از شرق با سوریه و اردن، از شمال با لبنان و بخشی از سوریه و از جنوب با مصر همسایه است.[۱] تا قبل از اشغال فلسطین توسط بریتانیا در سال ۱۹۱۷م، به منطقه جنوب غرب شام، فلسطین می‌گفتند.[۲] همچنین در گذشته سرزمین فلسطین جزئی از سوریه به حساب می‌آمد، از این‌رو در بین عرب‌ها از آن به «سوریه جنوبی» یاد می‌کردند.[۳] مساحت فلسطین بیش از ۲۷ هزار کیلومتر مربع است.[۴]
جایگاه فلسطین در جهان اسلام
سرزمین فلسطین به دلایل مختلفی از جمله وجود مسجد الاقصی (نخستین قبله مسلمانان) در این کشور، موقعیت ویژه‌ای نزد مسلمانان دارد.[۵] از سرزمین فلسطین در قرآن به عناوینی چون «ارض مقدسة» و «ارض مبارکة» یاد شده است.
فلسطین محل دفن بسیاری از انبیاء است. به عنوان نمونه حضرت مریم در شهر ناصره،[۶] یحیی در شهر سامریه[۷] و ابراهیم در شهر الخلیل[۸] دفن هستند. بیت‌المقدس پایتخت فلسطین نیز محل ظهور ادیان یهودیت و مسیحیت بوده است.[۹] مقبره داوود نبی، مقام حضرت موسی، مسجدالاقصی، مسجد صخره در این شهر قرار دارند.[۱۰]
اریحا و غزه، از قدیمی‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شوند.[۱۱]
محمد بن ادریس شافعی، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت، در غزه، از شهرهای فلسطین به دنیا آمده است.
تاریخچه فلسطین پیش از اسلام
بنا بر نظر تاریخ نگاران، فلسطین از عصر حَجَر محل سکونت بشریت بوده است.[۱۴] قدیمی‌ترین نام شناخته‌شده فلسطین «سرزمین کنعان» است که از عرب‌های کنعانی نخستین گروه مهاجر به فلسطین، گرفته شده است.[۱۵] این گروه در سال ۳۵۰۰ قبل از میلاد، فلسطین را برای مهاجرت برگزیدند.[۱۶] اسم فلسطین برگرفته از اقوام مهاجری است که در حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد، از غرب آسیا به این سرزمین مهاجرت کردند.[۱۷]
اعتقاد به توحید و یگانگی خدا در فلسطین، از زمان ورود ابراهیم نبی بوده است. حضرت ابراهیم فلسطین را برای سکونت برگزید و توحید را در این سرمین گسترش داد.[۱۸] بعد از ابراهیم، فرزندش اسحاق، سپس نوه‌اش یعقوب در فلسطین ماندند؛ امّا فرزندان یعقوب به مصر مهاجرت کردند. نوادگان و فرزندان یعقوب که به بنی‌اسرائیل معروف بودند، پس از وفات حضرت موسی به رهبری حضرت یوشع به فلسطین بازگشتند. پس از آن هرج‌ومرج فلسطین را دربرگرفت و این وضع تا زمان طالوت ادامه یافت. حضرت داوود حدود سال ۱۰۰۰ قبل از میلاد، بیت‌المقدس را پایتخت حکومت خود قرار داد. پس از داوود، فرزندش سلیمان حکومت را به دست گرفت و از این زمان فلسطین شاهد عمران و آبادنی وسیعی بود.
در طی قرن‌های طولانی بیشتر ساکنان فلسطین، عرب کنعانی بودند و به مرور با دیگر اقوام عرب در هم آمیختند. همچنین در دوره‌هایی، یهود در برخی مناطق فلسطین به حکومت رسیدند؛[۱۹] امّا در سال ۶۳ قبل از میلاد، رومیان بر فلسطین مسلط شدند و یهودیان را تحت سیطره خود قرار دادند.[۲۰] سال ۳۰ میلادی آغاز نبوت حضرت عیسی(ع) بود. او تعالیم خود در شهر اورشلیم آغاز کرد و به هدایت مردم مشغول بود.[۲۱]
به گفته مرتضی مطهری، سرزمین فلسطین در طول تاریخش، نه پیش از اسلام و نه بعد از اسلام، در هیچ زمانی متعلق به یهودی‌ها نبوده است؛ تنها در مدت موقتی، داوود(ع) و سلیمان(ع) در آنجا سلطنت کرده‌اند. زمانی که مسلمانان، فلسطین را فتح کردند، فلسطین در اختیار مسیحیان بود و مسلمانان با مسیحیان صلح کردند. یکی از بندهای صلحنامه نیز این بود که مسیحیان گفتند فلسطین در اختیار یهودی‌ها قرار نگیرد.[۲۲]
فلسطین در دوره اسلامی
دین اسلام در زمان خلافت ابوبکر وارد سرزمین فلسطین شد؛[۲۳] امّا فتح این سرزمین در سال ۱۳ هجری قمری و در زمان خلافت عمر بن خطاب طی چندین نبرد از جمله نبرد اجنادین به رهبری خالد بن ولید بوده است.[۲۴]
مسجدالاقصی و مسجد صخره در بیت‌المقدس
در عهد خلافت عمر بن خطاب، فلسطین جزئی از سرزمین اسلامی شد و خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس بر این سرزمین حکومت داشتند. در ۳۵۸ق فاطمیان کنترل فلسطین را به دست گرفتند. فاطمیان برای به دست آوردن کنترل فلسطین، با انقلاب‌های محلی، قرامطه و ترک‌های سلجوقی به مبارزه پرداختند.[۲۵] در این مدت نزاع بر سر فلسطین ادامه داشت، به شکلی که حکومت فلسطین بین مملوکان مصر، مغولان و عثمانی‌ها ردوبدل می‌شد تا اینکه از حدود ۴۰۰ق عثمانی‌ها اختیار فلسطین را به طور کامل در دست گرفتند.[۲۶] پس از جنگ‌های صلیبی و کشته شدن حدود هفتاد هزار نفر از مسلمانان، در ۴۹۳ق، مسیحیان اروپایی بر فلسطین سیطره یافتند.[۲۷] حکومت مسیحیان پس از جنگ‌های صلیبی، ۸۸ سال ادامه داشت. مسلمانان پس از نبرد حَطّین تحت رهبری صلاح الدین ایوبی فلسطین را پس گرفتند.[۲۸] حکومت عثمانی‌ها بر فلسطین تا اشغال آن توسط بریتانیا در سال ۱۹۱۷م ادامه داشت.[۲۹] اشغال فلسطین توسط بریتانیا تا سال ۱۹۴۸م ادامه یافت، اگر چه بریتانیا در سال ۱۹۲۲عنوان اشغال را به قیمومیت تغییر داد.[۳۰]
برای مقابله با سیاست یهودی‌سازی فلسطین و ازدیاد نفوذ اقتصادی و سـیاسی یهودیان، در سال ۱۹۳۱م (۱۳۱۰ش) کنگره‌ای با نام کنگره اسلامی قدس توسط محمد امـین الحـسینی، مفتی اعظم فلسطین، در بیت المقدس برگزار شد.[۳۱] نـایب رییـس و ریاست دبیرخانه این کنگره بر عهده سید ضیاءالدین طباطبایی (درگذشت: ۱۳۴۸ش)، سیاست‌مدار ایرانی، بود.[۳۲] او با ایراد سخنانی درباره اتحاد مسلمانان، بر حفظ قـومیت هـر ملتی نیز تأکید داشت. شخصیت‌هایی همچون اقبال لاهوری هم در این کنگره سخنرانی کردند.[۳۳]
در سال ۱۹۳۶م، مردم فلسطین علیه حکومت بریتانیا انقلاب کردند؛ اما این انقلاب با کارشکنی‌های بریتانیا و صهیونیسم با شکست مواجه شد.[۳۴] گفته شده با شکست این قیام، مقامات انگلیسی، امـین الحـسینی را تبعید و مانع برگزاری کنگره دوم قدس شدند.[۳۵]
در سال ۱۷۹۹م، ناپلئون بناپارت اولین رهبر اروپایی بود که یهودیان را برای ایجاد یک کشور یهودی در سرزمین فلسطین دعوت کرد. سال‌ها بعد و در سال ۱۸۹۷م، اولین کنفرانس صهیونیستی در سوئیس برگزار شد و تصمیم بر آن شد که برای یهودی‌سازی سرزمین فلسطین، سیاستی هدفمند دنبال شود. آنان برای حساسیت‌زدایی، به جای عبارت دولت یهودی از وطن یهودی استفاده کردند.[۳۶] با این وجود پس از ۳۰ سال و در ابتدای جنگ جهانی اول، تنها ۱٪ یهودیان از این طرح حمایت کردند و در عمل این طرح با شکست مواجه شد.[۳۷] در آن زمان تنها ۸٪ از جمعیت فلسطین را یهودیان به خود اختصاص داده بودند و از لحاظ مساحت نیز، تنها ۲٪ کل فلسطین در اختیار آنان بود.[۳۸] اتفاقات جنگ جهانی اول، منجر به صدور بیانه بالْفُور در سال ۱۹۱۷م شد. در این بیانه بریتانیا خواستار ایجاد وطن یهودی در فلسطین شد.[۳۹] به همین خاطر در زمان حکومت بریتانیا بر فلسطین، جمعیت انبوهی از صهیونیست‌ها به سرزمین فلسطین مهاجرت کردند،[۴۰] به طوری که تعداد یهودیان در این دوره شش برابر افزایش یافت.[۴۱]
در سال ۱۹۴۸م اسرائیل تاسیس شد.[۴۲] در این زمان یهودیان ۷۸٪ سرزمین فلسطین را اشغال کردند.[۴۳] مناطق اشغالی شامل الخلیل واقع در شمال فلسطین، ساحل دریای مدیترانه، صحرای نقب و منطقه مرکزی فلسطین بود.[۴۴] از آنجا که کرانه باختری تحت اداره اردن بود و غزه نیز توسط دولت مصر اداره می‌شد، این دو منطقه از اشغال صهیونیست‌ها در امان ماند؛[۴۵] امّا از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۵م اسرائیل موفق شد ۶۰٪ از کرانه باختری و ۴۰٪ از غزه را اشغال کند.[۴۶] همچنین در این دوره اسرائیل توانست ۹۷٪ فلسطین را به اشغال خود درآورد.[۴۷]
روز تشکیل اسرائیل، روز نکتب یا فاجعه[۴۸] و سال ۱۹۴۸م، سال نَکْبَت نامگذاری شده است.[۴۹] همچنین سال ۱۹۶۷م به خاطر شکست کشورهای عربی (مصر، سوریه، اردن و عراق) از اسرائیل، به سال نَکْسَه معروف است. این جنگ ۶ رو طول کشید که پس از شکست کشورهای عربی، کرانه باختری، غزه و برخی از مناطق کشورهای همسایه فلسطین توسط اسرائیل اشغال شد.[۵۰]
امام خمینی در باره خطر رژیم غاصب اسرائیل در تاریخ ۱۳۵۱/۸/۱۹:
مقصود دوَل بزرگ استعمار از ایجاد اسرائیل، تنها اشغال فلسطین نیست؛ بلکه اگر به آنان فرصت داده شود، تمام کشورهای عربی ـ العیاذبالله ـ به سرنوشت فلسطین دچار خواهند شد.
بسیاری از دولت‌های اسلامی نسبت به اشغال فلسطین حساس بودند. مسئله فلسطین به شکل قابل توجهی مورد حمایت شیعیان قرار دارد، که اظهارات و فتاوای بسیاری از علمای شیعه در این زمینه حاکی از حمایت از فلسطینی‌ها دارد.[۵۱]
امام خمینی رهبر جمهوری اسلامی ایران، سال ۱۳۵۸ش. در حمایت از مردم فلسطین در برابر اشغال‌گری اسرائیل، آخرین جمعه از رمضان را روز قدس نام نهاد. همه ساله در بسیاری از کشورهای جهان همچون عراق، ایران، هند و مالزی به حمایت از مردم فلسطین، در روز قدس تظاهرات گسترده‌ای برگزار می‌گردد.[۵۲]
———————-
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۴.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۱.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۲۷.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۴.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۳۰.
فوزبورغ، وصف الأراضی المقدسة، ۱۹۹۷م، ص۲۹.
فوزبورغ، وصف الأراضی المقدسة، ۱۹۹۷م، ص۲۹.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۸۱.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۴۸ و ۴۹.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۴۸ و ۴۹.
روحانی، آشنایی با کشورهای اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۴.
«بیانات در جمع بسیجیان حاضر در اردوی فرهنگی رزمی یاران امام عل(ع)»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
«بیانات در خطبه‌های نماز جمعه»، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۲.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۱.
خان، تاریخ فلسطین القدیم، ۱۹۸۱م، ص۲۴.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۱.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۱.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۲ و ۱۳.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۳.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۴۲.
مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۶ش، ج۱۷، ص۲۸۸.
ابو خلیل، أطلس دول العالم الإسلامی، ۲۰۰۳م، ص۸۵.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۳.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۴.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۴.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۴۷.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۴.
آغا، مدائن فلسطین، ۱۹۹۳م، ص۴۷.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۹.
نگاه کنید به:صالحی، «سید ضیاءالدین طباطبایی و اتهام خرید و فروش زمین در فلسطین».
«جلسه: ۴ صورت مشروح مجلس روز چهارشنبه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۲۲ش»، کتابخانه مجلس.
صالحی، «سید ضیاءالدین طباطبایی و اتهام خرید و فروش زمین در فلسطین»، ص۱۴۵.
صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۶۲-۱۶۶.
نگاه کنید به:صالحی، «سید ضیاءالدین طباطبایی و اتهام خرید و فروش زمین در فلسطین».
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۶.
الاستعمار الصهیونی فی فلسطین، ۱۹۵۶م، ص۱۵.
الاستعمار الصهیونی فی فلسطین، ۱۹۵۶م، ص۱۶.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۶؛ صالح، فلسطین، ۲۰۰۲م، ص۱۸.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۶.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۲۳.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۶.
ابو عرفه، الاستیطان، ۱۹۸۱م، ص۱۱.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۳۱.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۴۳.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۴۴.
تُفَکْجی، الاستراتیجیه الاستیطانیه، ۲۰۰۶م، ص۶۶.
«هفت دهه درگیری بین اسرائیل و فلسطینی‌ها بر سر چیست؟»، یورونیوز.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۳۱.
سهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م، ص۵۴؛ ابو ظریفه، «الآثار السلبیه للمستوطنات»، ص۱۷۹.
محفوظ، «السید السیستانی والقضیة الفلسطینیة».
«ما هو یوم القدس العالمی ؟»
